ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΙ – Ένα τετραήμερο για την παρέμβαση των ιδιωτικών ιδρυμάτων στον χώρο του πολιτισμού ≡ Αθήνα, 7-10 Δεκεμβρίου 2023
Τα τελευταία χρόνια, η όλο και μεγαλύτερη εμπλοκή ιδιωτικών ιδρυμάτων στους τομείς των εικαστικών και παραστατικών τεχνών, καθώς και στον ακαδημαϊκό χώρο, προκάλεσε μια σημαντική αναδιαμόρφωση του ελληνικού πολιτιστικού τοπίου. Σε τι αναφερόμαστε όμως όταν μιλάμε για «ιδιωτικά ιδρύματα πολιτισμού»; Ποια είναι τα κοινά τους σημεία και ποιες οι οργανωτικές, νομικές ή αισθητικές τους διαφορές; Πώς συνδέεται η πολιτιστική τους δράση με παρεμβάσεις στον αστικό ιστό; Υπάρχει στ’ αλήθεια, πίσω από κάθε σημαντικό ίδρυμα, ένας «φορολογικός παράδεισος» και ένα πλέγμα από «υπεράκτιες» εταιρίες; Σε ποια πολιτική και οικονομική συγκυρία αναδείχθηκαν; Σε τι είδους οφέλη προσβλέπουν, χρηματοδοτώντας απαιτητικές και ενίοτε μη κερδοφόρες προτάσεις στον χώρο των τεχνών και της έρευνας; Πώς ερμηνεύουμε το ενδιαφέρον που επιδεικνύουν για τη ζωντανή, εφήμερη τέχνη, τις παραστατικές τέχνες και το queer; Τι είδους επικοινωνία αναπτύσσουν όταν οικειοποιούνται έννοιες διαμορφωμένες μέσα σε κοινωνικούς αγώνες;
Πέρα από την αρχική φιλανθρωπική επιθυμία του εκάστοτε ιδρυτή τους, τι επιδιώκουν; Καμία από τις υποθέσεις που διατυπώνονται κατά καιρούς — να υποκαταστήσουν το κράτος σε ορισμένες βασικές του λειτουργίες, να εγκαινιάσουν μια πιο αποτελεσματική σχέση μεταξύ ιδιωτικού και δημοσίου τομέα, να αποδείξουν έμπρακτα, σε μια εποχή σαρωτικών ιδιωτικοποιήσεων, την υπεροχή της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, να ενσαρκώσουν ένα είδος νέο-φιλελευθερισμού με ανθρώπινο πρόσωπο — δε φαίνεται να εξαντλεί το σύνθετο αυτό φαινόμενο.
Η λειτουργία τους εγείρει κρίσιμα ερωτήματα λογοδοσίας και διαφάνειας. Η εγκαθίδρυση κάθετων σχέσεων που δε βασίζονται στο δικαίωμα (των «από κάτω») αλλά στην εύνοια (των «από πάνω») συμβάλλει στη δημιουργία μιας συνθήκης μαικηνισμού και στον διαχωρισμό του καλλιτεχνικού κόσμου ανάμεσα σε ευνοούμενες και αποκλειόμενες προσωπικότητες ή ομάδες. Η ηγεμονική τους θέση δεν αμφισβητείται δημόσια παρά από μεμονωμένες φωνές, που δεν προέρχονται συνήθως από την καλλιτεχνική κοινότητα.
Εξού και η πρότασή μας: μέσω ενός άτυπου και υβριδικού φεστιβάλ, να φέρουμε κοντά ανθρώπους από τους χώρους της τέχνης, της έρευνας, του ακτιβισμού, της πολεοδομίας, της αρχιτεκτονικής και της ερευνητικής δημοσιογραφίας για να καλύψουμε το κενό που υπάρχει στον δημόσιο λόγο για τον ρόλο των ιδρυμάτων και να αρχίσουμε να επεξεργαζόμαστε τα κριτικά εργαλεία που μας λείπουν.
Όπως γράφει η Arundhati Roy στο δοκίμιο Capitalism: A Ghost Story: «Ίσως ήρθε η στιγμή να πάρουμε πίσω τη νύχτα.»
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: https://heavens.gr/
